B. Schnerb, 'L'honneur de la maréchaussée'. Maréchalat et maréchaux en Bourgogne des origins à la fin du XVe siècle
2002; Utrecht University Library Open Access Journals (Publishing Services); Volume: 117; Issue: 3 Linguagem: Holandês
10.18352/bmgn-lchr.5731
ISSN2211-2898
Autores ResumoHet leukste onderdeel van dit boek is de 'captatio benevolentiae' in de Préface door Philippe Contamine.Op ironiserende toon verheugt deze zich erover dat in 2000 institutionele geschiedenis opnieuw legitiem werd, zonder meteen het stigma opgekleefd te krijgen van ouderwetse 'histoire positiviste traditionelle'.Hij ontwaart zelfs groeiende tolerantie inzake vreedzame coëxistentie van uiteenlopende historiografische opvattingen.Ik vrees evenwel dat dit een grove onderschatting is van de ongeschonden vitaliteit van het ideologisch spanningsveld 'gauche'-'droite' in de Franse 'academia'.Ook indien de allusie zou slaan op neerbuigend aankijken door 'nieuwe stromingen' op 'ouderwetse' aanpak, is de analyse een vreemde illusie.'Querelle des anciens et modernes' is van alle tijden.Positivisten als Taine en Ranke deden toch ook cynisch over romanticus Michelet?Verstandige beoefenaars van 'nouvelle histoire', en van de vele 'new histories' misprezen klassieke eruditie niet in se, eisten wel haar functionaliteit voor het oplossen van problemen.Knappe rechtshistorici vulden wel degelijk oude institutionele kruiken met nieuwe wijn.Robert Jacob stelde in zijn 'klassiek' werk over het huwelijkrecht in Douai (Les époux, le seigneur et la cité.Coutume et pratiques matrimoniales des bourgeois et paysans de France du Nord au Moyen Age (Brussel, 1990)), klassieke maar ook originele vragen.Daardoor kon Martha Howell een fantastische correlatie ontdekken tussen de specifieke spelregels van het huwelijksrecht in Douai en het sociaal-economisch model van kleine ondernemingen (The marriage exchange.Property, social place, and gender in cities of the Low Countries, 1300 -1550 (Chicago, 1998))).Het boek van Bertrand Schnerb is een 'nuttige' beschrijving van de militaire topfunctie in het Bourgondisch staatsapparaat, het maarschalkschap.Het model stamt uit het Franse koninklijk 'hôtel'.De Franse territoriale vorsten imiteerden het gretig, in het hertogdom Bourgondië vanaf begin twaalfde eeuw, en definitief vanaf 1239.De functie werd nooit erfelijk.Het bleef steeds een 'echte' politieke benoeming door de hertog, die aan zijn persoon en beleid loyale medewerkers koos, en geen vertegenwoordigers van de loyale adel.Het liep nochtans af en toe mis, zoals in 1314-1315, toen de maréchal meer 'chef de la noblesse' dan 'agent du prince' was, en een beslissende rol speelde in het opstarten van de liga van de Bourgondische edelen.De hertogen kozen normaliter figuren die behoorden tot machtige familieclans uit de hertogelijke omgeving, zoals Guillaume de la Trémoille, benoemd in 1392.De in 1472 benoemde maréchal Antoine de Luxembourg was zoon van de graaf van Saint-Pol, 'connétable de France', en vooral pion in een van de vele huwelijksmanipulaties van de hertog.Meer dan één maarschalk werd door de vorst vereerd met de orde van het Gulden Vlies, ultiem bewijs dat deze functie sleutelfiguren vergde.In de hoofdstukken vier tot zeven ontleedt Schnerb achtereenvolgens de bestuurlijke, militaire en rechterlijke bevoegdheden van het maarschalkschap, en tenslotte hun legale en illegale vergoedingen.De studie is voortreffelijk onderbouwd door onuitgegeven archivalia en verrijkt met indices en de uitgave van enkele cruciale bewijsstukken.Bertrand Schnerb is al te dicht bij de pure beschrijvende analyse gebleven, miste de kans tot aantrekkelijke probleemstellingen, zoals het spanningsveld tussen netwerken der Bourgondische hertogen en dominante families.In hoeverre waren de vorsten gevangenen van de ambities van deze groepen?De biografieën van de maarschalken blijven steken in een opsomming van functies, en belichten onvoldoende hun sociale, economische en ideologische achtergronden.Het tweede zwakke punt van dit werk is de rommelige constructie.De globale structuur
Referência(s)